De kleuters werden bij de deur opgevangen voor een nieuwe schooldag, de leerkrachten van de bovenbouw maakten zich klaar voor een dag online lesgeven. Het leek een dag als alle andere, donderdag op basisschool De Spoorzoeker in Breda. Maar niet voor meneer Joost. Meneer Joost (de Bekker) van groep 5C was weer voorbereid op een lesdag met beeldschermen. Totdat alle kinderen uit zijn groep plotseling voor zijn neus stonden. ‘Meneer Joost’ verdiende een flinke pluim voor hoe hij zich in deze lastige tijd manifesteert als leerkracht, zo vonden de ouders en de kinderen. En dus kwamen ze met een complimenteus cadeau naar de school aan het Pastoor Pottersplein.
Het is al maanden een breed gedragen zorg: het welzijn van kinderen in deze coronatijd. Weinig contact met vriendjes, de structuur en de veiligheid van school zijn weg, er dreigt leerachterstand. De docenten maken er het beste van, maar ‘leren op afstand’ heeft zijn beperkingen.
Groep 5C vindt dat Meneer Joost extra waardering verdient voor hoe hij het doet. “Ik spreek namens alle ouders als ik zeg hoe we je inzet waarderen”, sprak een van de moeders een overdonderde De Bekker toe. Op de vraag wat hem dan zo bijzonder maakt, zei een andere moeder: “De persoonlijke aandacht die Joost de kinderen geeft, ondanks dat ze niet in zijn klas zitten. Zijn positieve benadering, kleine dingetjes als een kaartje tijdens de zomervakantie. De communicatie met ons ouders. Maar vooral: Joost ‘ziet’ ieder kind, zelfs op afstand zoals nu.”
Ouders en kinderen maakten een grote collage met de portretten van de hele groep, waarbij ieder kind een compliment in zijn of haar handen had. Waarmee De Bekker een blijvend aandenken heeft aan Pim, Sanne, Cedric, Noor, Binne, Emir, Jans, Mees, Alberto, Anne, Mies, Jurre, Stella, Lilly, Tijn en Evi. “Dit is waarom je dit vak kiest”, aldus Meneer Joost. “Dit verwondert en verrast me, en maakt me trots. Op de kinderen en de ouders, en ook wel op mezelf. Lesgeven nu is heel anders. Kinderen zijn nu ook kwetsbaarder, bijvoorbeeld door stress bij de ouders. Een aai over de bol gaat nu niet. Daarover maak ik me wel zorgen.” Maar deze donderdag, met deze groep, was van zorg geen sprake.
De medewerkers van Personeelszaken staan wat verder af van het primaire proces in de scholen. Maud en Chantal werken op deze afdeling van het bestuursbureau van INOS. Met hun dagelijkse inzet zorgen zij ervoor dat alles administratief goed geregeld is voor hun collega’s op de scholen, zodat zij het onderwijs kunnen bieden dat kinderen nodig hebben.
“We beseffen op onze afdeling dat we het samen doen, dat we een radertje zijn in het grotere geheel. Wij zijn blij als medewerkers zich geen zorgen hoeven te maken, dat ze weten dat alles goed geregeld is, daar moeten zij op kunnen vertrouwen. Onze taak is het ontzorgen en goed informeren van collega’s, zodat zij zich volledig op het primaire proces kunnen richten. Er gaat geen dag voorbij zonder dat we met elkaar sparren op de afdeling. Ons werk is arbeidsintensief omdat er vaak mutaties zijn in dienstverbanden”, vertelt Maud. “Elke wijziging in een aanstelling wordt door ons verwerkt: bijvoorbeeld als iemand minder gaat werken. Of omdat iemand ouderschapsverlof aanvraagt of met pensioen gaat. Waar wij naar streven, is dat iedereen elke maand tijdig, correct en efficiënt zijn salaris ontvangt. Dat zijn de terugkerende werkzaamheden, die een groot deel van de tijd in beslag nemen.”
Chantal vindt het onderwijs zo interessant vanwege de dynamiek en dat zij concreet een bijdrage kan geven aan de kwaliteit van processen. “Het werk is veelzijdig, omdat er veel bij komt kijken, in de inhoud, de veranderende wet- en regelgeving en de uitvoering van het beleid. Maar ook in de samenwerking met al onze collega’s op het bestuursbureau. Wij hebben een leuke afdeling, werken fijn samen.”
Naast onze algemene taken heeft ieder van ons heeft een groep scholen waarmee we contact onderhouden en voor wie wij een helpdeskfunctie hebben.
Chantal en Maud zijn allebei teamspelers. Chantal was in haar jeugd actief bij de carnavalsvereniging en Maud vond sporten in teamverband altijd al fijn. Maud: “Ik heb niet gauw moeite met mensen. Ik wil graag iedereen een kans geven en ik kan eigenlijk met de meeste mensen wel overweg. Ik zie altijd wel het positieve in en de goede bedoelingen. Ik ben gewend om zaken uit handen te nemen, om dienstbaar te zijn.” Chantal lijkt daarin wel op Maud, al stelt zij wel wat eerder een grens. “Het is fijn als mensen vragen durven te stellen. Dan kan ik ze ook beter helpen. In ons werk zijn we een soort spin in het web voor collega’s en externe partijen. Dienstbaar en ondersteunend hoort bij onze kwaliteiten, maar natuurlijk is daar op een bepaald moment een limiet aan.”
Competenties
Maud: ”Ons werk is afwisselend, soms is het heel druk, soms is er wat meer tijd. Wij moeten op de hoogte zijn van de laatste ontwikkelingen in het vakgebied. Dat vraagt om flexibiliteit en snel kunnen schakelen. Vaak is individueel maatwerk nodig.” Chantal voegt toe: “Ik denk dat het ook belangrijk is om je verantwoordelijk te voelen en dat je zelfstandig en resultaatgericht bent. Wij zijn wel allebei types die kunnen doorpakken. Je moet van veel markten thuis zijn en met de verschillende complexe zaken die bij ons werk horen om kunnen gaan. Wij willen in ieder geval altijd kunnen uitleggen wat er op de loonstrook staat.”
Ontwikkelingen
Maud: “Wat ik voor onze afdeling zou wensen, is dat we onszelf wat beter op de kaart zetten naar collega’s. Dat ze beter begrijpen waarvoor ze ons kunnen benaderen en wie waarvoor de meest aangewezen contactpersoon is. We hebben ook nog wel een slag te maken in efficiëntere werkprocessen. Daar kunnen we nog wel wat verbeteringen in doorvoeren.” Chantal: “Het wij-gevoel van INOS mag voor mij nog wel wat groeien. We moeten bruggen bouwen en verbinden. Onze afdeling heeft daar een rol in, daar werken wij met onze collega’s op de scholen continu aan.”
Witheet was Bart van Kempen (40) toen hij vorig weekend op tv de beelden zag van de anti-coronademonstratie op het Museumplein in Amsterdam. ,,Lieden die zichzelf kennelijk stoer genoeg vinden om een verbod te negeren en tegen de politie te trappen. En scholen moeten dicht blijven waar kwetsbare kinderen de dupe van zijn? Ja, dan word ik heel kwaad.”
Sinds augustus vorig jaar zwaait Van Kempen de scepter over De Boomgaard, een basisschool met 615 leerlingen op de wijkgrens van Tuinzigt en Westerpark in Breda. De school weerspiegelt de ‘maatschappij in een notendop’, zegt de directeur. De kinderen komen uit alle sociaal-economische lagen van de bevolking. Vogeltjes van diverse pluimage dus. Maar hoe verschillend de gezinnen ook zijn, de lockdown trekt onmiskenbaar een wissel.
,,Natuurlijk is de ene ouder beter in staat om kinderen te helpen bij de online-lessen dan de andere. Als ouders slecht Nederlands spreken, is dat een probleem. Maar er spelen ook andere zaken die voor spanningen zorgen. Een eigen bedrijf dat over de kop dreigt te gaan. Een ouder die als chauffeur zijn brood verdient, maar op straat komt te staan. Kwetsbare kinderen zitten overal. Ook kinderen die goed leren, kunnen kwetsbaar zijn.”
Leerlingen van De Boomgaard in de schoolaula aan het werk. Met koptelefoons op volgen ze online de les van hun eigen leerkracht. De begeleiding is letterlijk bij de hand.
Terwijl Van Kempen zijn verhaal doet, klinkt op de achtergrond het gejoel van spelende kinderen op het schoolplein. In de aula zitten andere leerlingen in groepjes te werken. Koptelefoons op, de ogen gericht op beeldschermpjes waar leerkrachten op afstand lesgeven. Andere medewerkers lopen rond om kinderen zo nodig te helpen. Verderop zijn enkele klassen op het oog goed gevuld. Alsof het haast een gewone schooldag is en de lockdown niet bestaat.
Noodopvang puilt uit
Dat laatste klopt natuurlijk niet, aldus Van Kempen, maar het is waar dat de noodopvang op De Boomgaard uitpuilt. Van de 615 leerlingen zitten er 183 in de noodopvang. Slechts 38 van hen hebben ouders in cruciale beroepen. De overgrote meerderheid mag fysiek naar school komen omwille van hun kwetsbaarheid. ,,Dat is een hoog aantal, ja. Maar dat doen we niet voor niets. Toen de scholen weer dicht moesten, hebben we als team alle leerlingen besproken die extra zorg nodig hebben. En als schoolteam besloten om deze kinderen toch naar school te halen. We hebben zelf de ouders gebeld en gezegd: uw kind kan gewoon naar school.” Het gebeurde ook dat ouders zelf al aan de bel trokken. ,,Ik had huilende ouders aan de telefoon die het niet meer zagen zitten. Het signaal: help alsjeblief, ik weet niet meer hoe ik het moet redden.”
Zeg maar gerust dat de Bredase basisschool ‘noodopvang-plus’ biedt. Dat is volgens Van Kempen bittere noodzaak om te voorkomen dat leerlingen (nog meer) leerachterstanden oplopen. Dat er achterstanden zijn, staat voor hem als een paal boven water. ,,En het zal er in deze tweede coronagolf met de lange lockdown niet beter op worden.”
Punt is dat de kinderen hoe dan ook minder structuur hebben. Vooral de kwetsbaren hebben daar last van. Komt bij dat het opnemen en verwerken van lesstof staat of valt met herhaling van die stof.
,,Herhalen, herhalen, automatiseren, automatiseren. Goed lezen leer je alleen als je het vaak doet en blíjft doen. Lezen is simpelweg kilometers maken. Dat gebeurt in de klas veel consequenter dan thuis. Als lezen moeilijk blijft, heeft dat ook gevolgen voor het begrijpend lezen en de algehele taalontwikkeling. Zo hangt alles aan elkaar.”
Waar haal je extra handjes vandaan?
De Boomgaard sleepte een onderwijssubsidie van 120.000 euro in de wacht voor extra begeleiding. Mooi natuurlijk, maar waar je die extra handjes vandaan moet halen, is een ander verhaal. Tijdelijke vervanging regelen voor zieke leerkrachten is op alle basisscholen al een gigantisch probleem. En het idee van minister Slob om medewerkers vanuit de kinderopvang in te vliegen, is ook makkelijker gezegd dan gedaan.
Van Kempen wordt uiteraard geacht om bij de minister verantwoording af te leggen over de besteding van het extra geld: of het de school ook feitelijk is gelukt om leerresultaten op peil te houden. De Cito-toets van komend voorjaar zou daarvoor als meetmoment fungeren. Maar die resultaten zijn volgens Van Kempen ‘vertroebeld’ door de impact van de scholensluiting in 2020.
Helemaal opnieuw opstarten
,,Toen we in juni vorig jaar weer opengingen, was het nog maar enkele weken voor de zomervakantie. Maar je moet helemaal opnieuw opstarten. Alsof je aan een nieuw schooljaar begint. Ook wat betreft de groepsvorming in de klas begin je opnieuw. En na de zomervakantie begin je wéér opnieuw. Of dat een wissel trekt? Wat denk je?”
Ondertussen werken alle leerkrachten stug door. ,,Daar ben ik ongelofelijk trots op. Ik heb collega’s die hun eigen kinderen in de noodopvang hebben zitten om kwetsbare leerlingen erdoorheen te slepen. Evenals zorgmedewerkers staan ook leerkrachten in de frontlinie van de coronabestrijding. Maar leerkrachten worden niet met voorrang gevaccineerd. En dan zie ik die beelden weer van het Museumplein. Ik word er zó boos van.”
De afgelopen 3 jaar is er op basisschool De Liniedoorn tijdens de kerstviering een kerstmusical opgevoerd. Dat was elk jaar een groot succes! Vanwege de corona maatregelen konden we kerstmusical dit jaar helaas niet voor publiek uitvoeren. Maar uiteraard hebben we wel een kerstmusical ingestudeerd en daar vervolgens een film van gemaakt. Afgelopen dinsdag hebben alle groepen de film in de klas bekeken. De ouders kregen deze week een link om de film thuis te bekijken.
Het bijzondere aan deze kerstfilm is dat (bijna) alle kinderen van school mee hebben gedaan aan de musical. Ook heeft een aantal peuters vanuit de voorschool meegedaan.
De helft van de groepen heeft het muzikale gedeelte verzorgd, de andere groepen het theatergedeelte. Daarbij mochten de kinderen die het muzikale gedeelte verzorgden zelf hun favoriete muziek uitzoeken waarop de tekst bewerkt werd naar kerstliedjes. De kinderen die het theaterstuk verzorgden hebben met de theaterjuf het verhaal en de teksten verzonnen. Naast culturele vorming zat er dus ook woordenschat in deze activiteiten verwerkt.
Het thema van de kerstmusical was samen delen met elkaar, samen zorgen voor elkaar. Juist in deze tijd van corona heel passend!
