Onze samenleving is de afgelopen decennia snel en ingrijpend veranderd. Kinderen van nu ontwikkelen zich daardoor op een andere manier dan voorheen. Het huidige systeem van onderwijs, kinderopvang en jeugdzorg ondersteunt niet alle kinderen genoeg in hun ontwikkelbehoeften. Stichting INOS (Breda) en Wij zijn JONG (Eindhoven) startten daarom met de ontwikkeling van FONK, een educatief programma dat kinderen en jongeren (0-21 jaar) beter voorbereidt op de toekomst. Het biedt een leeromgeving waarin zij optimaal de cruciale competenties voor de wereld van morgen kunnen ontwikkelen. De natuur is daarbij een belangrijke inspiratie- en activatiebron.
FONK vindt het antwoord op de veranderde ontwikkelvraag van de nieuwe generatie overwegend in de natuur. Als veelzijdige en betekenisvolle omgeving om in te groeien. En als verbinding tussen het ‘binnen en buiten’ van het individu. Studies tonen aan dat de natuur, vanwege de specifieke en bijzondere kenmerken, alle kinderen goed doet. Het ondersteunt hun ontwikkeling, zowel cognitief, sensomotorisch als sociaal-emotioneel. Zo dragen bijvoorbeeld de gevarieerde sensomotorische ervaringen in en met natuur wezenlijk bij aan de taalontwikkeling. Verder ondersteunt natuur de ontwikkeling van brede persoonskenmerken, zoals veerkracht, flexibiliteit, doorzettingsvermogen, (zelf)vertrouwen, zelfstandigheid en inventiviteit. Dit zijn cruciale competenties die alle kinderen helpen goed om te gaan met uiteenlopende situaties. Bovendien ontwikkelt een kind zich maximaal als het lekker in zijn vel zit en met hoge betrokkenheid actief is.
Binnen het FONK-programma brengen de kinderen met elkaar een substantieel deel van de tijd buiten door. Daar richten de kinderen zich op activiteiten die gekoppeld zijn aan de natuur van zowel de omgeving als die van het kind zelf. Er is een grote rol weggelegd voor spelen, bewegen, onderzoeken en beleven van de natuur en het landschap.
Belevingswereld en interesse
Nicole van Son, voorzitter College van Bestuur van INOS: “Het onderwijs van nu loopt tegen een aantal vraagstukken aan. Kennis veroudert snel, hoe de wereld er over twintig jaar uitziet, weet nog niemand precies. Wat moet je de jeugd meegeven? Daarnaast ontwikkelt de nieuwe generatie zich onder invloed van technologie en digitalisering anders dan voorheen. Het traditionele klassikale onderwijs sluit steeds minder aan bij de belevingswereld en interesse van kinderen. Tot slot worstelen veel onderwijsprofessionals met de implementatie van Passend Onderwijs. Zeker wat betreft kinderen die gedrag vertonen waarmee zij laten zien dat zij behoefte hebben aan een andere benadering.”
Groter welbevinden en betrokkenheid
Joël van Raak, directielid van Wij zijn JONG, vult aan: “Er is in onze samenleving een groeiende behoefte aan andere, aanvullende vormen van ontwikkeling van kinderen en jongeren. Opvoeders zoeken naar formules die beter passen bij hun kind en die aansluiten bij competenties die kinderen en jongeren in de toekomst nodig hebben. FONK geeft antwoord op de ontwikkelbehoefte van de huidige generatie. FONK zet de natuur in als middel om te komen tot optimale educatie op maat, wat leidt tot een groter welbevinden en betrokkenheid bij kinderen en hun ouders/opvoeders, leerkrachten en pedagogische medewerkers. FONK is erop gericht om kinderen op te laten groeien tot zelfstandige, sociale en bekwame volwassenen.”
FONK-vlaggenschip Kbs Effen
De komende twee schooljaren wordt Kbs Effen, vlakbij Breda, ontwikkeld tot een FONK-vlaggenschip. Vanuit dit vlaggenschip wordt het FONK-concept na een intensieve test- en evaluatieperiode verder uitgerold in Nederland. Lieke Gruyters, locatieleider Kbs Effen: “Wij voelden ons direct aangetrokken tot het gedachtegoed van FONK. Het strookt uitstekend met de ervaringen die wij zelf opdeden met natuur-geïnspireerd onderwijs. Daartoe kijken we met zorg naar de inrichting van de speelruimtes in en om de school. De ruimtes worden zo ingericht dat deze de kinderen en jongeren laten ervaren dat de natuur een onmisbaar en waardevol onderdeel van het leven op aarde is. Het mooie van het FONK-programma vind ik bovendien, dat het verder gaat dan dat. Het programma vertrekt echt vanuit het kind. Wat is zijn/haar optimale omgeving om zich in te ontwikkelen? Daarbij zoekt FONK actief de verbinding met alles wat zich om de leerling heen beweegt: kinderopvang, onderwijs, ouders, jeugdzorg, de directe (leef)omgeving van de school, tot aan overheden en natuurorganisaties. Samen creëren we de verbinding die leidt tot de optimale en persoonlijke leeromgeving van het kind.”
