Denkluik en zijnsluik
MHB kinderen doorlopen de basisschool vaak zonder al te veel inspanning te hoeven leveren. De reden hiervan is dat ze niet altijd voldoende op hun eigen niveau worden uitgedaagd. Deze kinderen leren dan niet wat het is om uit hun comfortzone te gaan, leren niet om te gaan met onbekende uitdagingen of weten niet hoe zij met een nieuwe situatie moeten omgaan. Kinderen gaan de uitdagingen dan uit de weg, gaan onderpresteren, laten weerstand tegen school zien, raken gefrustreerd of weigeren nog naar school te gaan.
MHB kinderen vragen om een passend onderwijsaanbod, gericht op de behoefte van het kind. Bij hoogbegaafdheid denken we al gauw aan een hoog IQ, maar dat is slechts een onderdeel van hoogbegaafdheid. Samen met motivatie en creativiteit maakt dat deel uit van wat wij het ‘denkluik’ noemen.
Er is nog een kant van hoogbegaafdheid: het ‘Zijnsluik’, ofwel het voelen. Het zijnsluik bestaat uit vijf specifieke kenmerken die je bij MHB-kinderen kunt herkennen:
- Perfectionisme (Faalangst)
- Rechtvaardigheidsgevoel
- Hoogsensitiviteit
- Kritische Instelling
- Autonomie
Met perfectionisme wordt bedoeld dat meer- en hoogbegaafden de lat voor zichzelf erg hoog leggen. Dit uit zich in faalangst en vluchtgedrag. Zij willen de doelstelling in een keer kunnen behalen, maar geven op als dat niet lukt. Als ze teveel beren op de weg zien bij het uitvoeren van een taak, geven ze op voordat ze überhaupt zijn begonnen.
Voor meer- en hoogbegaafden geldt over het algemeen: afspraak is afspraak. Tenzij ze zich er helemaal niet in kunnen vinden, dan gaan ze er tegenin.
Ze hebben een groot rechtvaardigheidsgevoel. Het maakt dat er voor zo iemand nog wel eens de verkeerde diagnose autisme wordt gesteld, omdat ze vrij rigide kunnen zijn in hun denken. Een afspraak die niet met wederzijds goedvinden gemaakt wordt, kan nog wel eens gebroken worden.
Veel meer- en hoogbegaafden uiten zich met een idealistisch wereldbeeld in hun rechtvaardigheidsgevoel. Ze streven een ideale wereld na. Ze zetten zich in voor goede doelen en kunnen intens verdriet of woede ervaren bij het zien van onrecht, zoals zij dat dan zien. Oneerlijk behandeld worden, in welke context dan ook, of het nu iemand anders betreft of de begaafde zelf, wordt niet geaccepteerd.
Hoogsensitiviteit betekent in deze context scherper afgestelde zintuigen, zoals waarnemingsvermogen, maar ook als het uiten van emoties. Ze kunnen intens genieten van kunst, of kippenvel krijgen van muziek. Maar ook bijvoorbeeld intens verdrietig zijn bij het zien van een zielige scene of het lezen van een passage in een boek. Ze ervaren als het ware de wereld een stuk intenser.
Iemand die meer- of hoogbegaafd is, zal niet alles voor zoete koek aannemen, maar kritisch zijn. Als ze eenmaal een eigen visie hebben op een kwestie, dan zullen ze deze niet snel aanpassen, als iemand met argumenten tegen deze visie komt. In een discussie, geven ze zich niet snel gewonnen. Laat iemand een negatieve indruk achter bij een hoogbegaafde, dan zal deze persoon hard moeten werken om deze indruk te herstellen.
Hoogbegaafde mensen zijn ontzettend autonoom en willen zelf afwegingen en keuzes maken. Dit is een zijnsaspect volgens dit model, met andere woorden je kunt niet anders als hoogbegaafde.
Hebt u vragen over dit onderwerp, of vermoedt u dat uw kind meer- of hoogbegaafd is? Bespreek dat dan met de leerkracht van uw kind of met de MHB-coördinator op de school van uw kind.